XSLT jest językiem, który można wykorzystać do transformacji jednego dokumentu XML  w inny dokument XML, lub transformacji XML w inny dokument w języku obsługiwanym przez docelowy program/przeglądarkę (np. HTML, WML). XSLT jest ogólnym językiem, który pozwala na przetwarzanie i wybieranie danych z dokumentów XML.

Transformacja może być przeprowadzana na różne sposoby. W prostym przypadku XSLT może przekształcać każdy wejściowy element XML w jeden lub większą liczbę elementów (X)HTML. Przykładowo można byłoby przekształcić każdy element  typu NAZWISKO w element TD, a każdy element PRACOWNIK w TR.

Jak już podano wczesniej, etap walidacji dokumentu XML wiąże się ze sprawdzeniem jego zgodności z zasadami i ograniczeniami narzuconymi przez skojarzony z nim DTD.

Zastosowanie DTD (Document Type Definition) czyli Definicji Typu Dokumentu, daje możliwość określenia pewnego typu(klasy) dokumentów XML. DTD może określać między innymi następujące zasady:

• jakie elementy są dozwolone w dokumentach definiowanego typu;
• w jaki sposób powyższe elementy mogą być ze sobą łączone, jakie są ograniczenia i wymagania w zakresie ilości, wzajemnej kolejności elementów i ich zagnieżdżania;
• jaka ma być zawartość elementów – czy dane znakowe, czy może inne elementy;
• jakie atrybuty mogą występować w przypadku poszczególnych elementów;
• jakie kody specjalne (encje predefiniowane) mogą być stosowane w dokumencie i jakie znaki lub treści one reprezentują;

Przykładowo DTD określający typ dokumentu, którego przykładem jest 2.xml mógłby określać następujące wymagania:

• w dokumencie mogą wystąpić elementy: WYKAZPRZEDMIOTOW, PRZEDMIOT, NAZWA, GRUPA, FORMA, WYMIAR;
• element główny to WYKAZPRZEDMIOTOW;
• elementami potomnymi WYKAZPRZEDMIOTOW może być dowolna liczba elementów PRZEDMIOT;
• obiektami potomnymi elementu PRZEDMIOT może lub musi być sekwencja elementów: NAZWA, GRUPA, FORMA, WYMIAR;
• elementy NAZWA, GRUPA, FORMA, WYMIAR zawierają dane tekstowe;
• element PRZEDMIOT może lub musi posiadać atrybut o nazwie „kod”, który przyjmuje wartości tekstowe.

Koncepcję DTD i dokumentu zgodnego DTD można byłoby zilustrować przykładem z programowania obiektowego. Definicja DTD mogłaby odpowiadać definicji klasy, natomiast dokument XML stanowi analogię dla konkretnego stworzonego w programie egzemplarza obiektu.

Jednym z ważniejszych zastosowań DTD jest definiowanie nowych języków znacznikowych – aplikacji XML. Dla każdego takiego języka np. WML, XHTML są dostępne definicje DTD, na bazie których przeglądarka może wstępnie przeprowadzić walidację dokumentu, poprzedzającą jego prezentację.

Specyfikacja XML określa składnię DTD. Najważniejsze elementy i reguły tej składni zostaną przedstawione w kolejnych podrozdziałach.

Do samodzielnego sprawdzenia zgodności stworzonego dokumentu z podłączonym do niego DTD, można wykorzystać większość z wymienionych już wcześniej programów.  W programie Infox po otwarciu dokumentu skojarzonego z jakimkolwiek DTD, należy wybrać opcję menu: „Tagi/Sprawdź składnię i zgodność ze schematem”. W programach Cooktop oraz XMLSpy można wykorzystać polecenie menu „XML/Validate”.